Ngày xưa, ở một vùng đất trù phú thuộc vương quốc Ma Kiệt Đà, nơi sông Hằng lặng lẽ chảy qua những cánh đồng lúa xanh mướt, Đức Phật cùng các vị đệ tử du hành để truyền dạy đạo lý. Ngài đi qua những ngôi làng, nơi dân chúng quây quần nghe pháp, tìm kiếm sự an lạc trong tâm hồn. Lời dạy của ngài như ngọn gió mát lành, xoa dịu những trái tim đau khổ, nhưng không phải ai cũng mở lòng đón nhận.
Trong một ngôi làng nhỏ tên là Vĩnh An, nằm nép mình dưới bóng những cây đa cổ thụ, có một người đàn ông tên là Kala, nổi tiếng với tính tình nóng nảy và lòng ganh ghét. Kala là một thợ rèn trong làng, đôi tay rắn chắc nhưng tâm hồn đầy bất mãn. Hắn thường nghe dân làng ca ngợi Đức Phật, kể về những lời dạy giúp họ vượt qua khổ đau, nhưng trong lòng Kala lại dâng lên sự nghi ngờ và giận dữ. Hắn nghĩ: “Một kẻ lang thang, không nhà, không của, làm sao có thể dạy ta điều gì? Những lời hoa mỹ ấy chỉ là trò lừa gạt!” Sự ganh ghét ấy lớn dần, như ngọn lửa âm ỉ trong lò rèn của hắn.
Một buổi sáng, khi ánh mặt trời vừa ló dạng, Đức Phật cùng các đệ tử bước vào làng Vĩnh An. Dân chúng nghe tin ngài đến, ùa ra đón tiếp, mang theo hoa tươi và trái cây để cúng dường. Họ quây quanh Đức Phật dưới gốc cây đa lớn, nơi ngài thường ngồi thuyết pháp. Tiếng nói của ngài dịu dàng, vang vọng như tiếng chuông chùa, khiến lòng người lắng lại. Nhưng Kala, đứng từ xa, nhìn cảnh tượng ấy với ánh mắt hằn học. Hắn không thể chịu nổi khi thấy mọi người kính trọng một người mà hắn cho là “kẻ nói lời vô ích”.
Kala quyết định đối đầu. Hắn bước qua đám đông, tay nắm chặt, khuôn mặt đỏ gay vì giận dữ. Trước mặt Đức Phật, hắn lớn tiếng mắng chửi: “Này ông, một kẻ lang thang như ông thì biết gì về cuộc sống? Những lời ông nói chỉ là gió thoảng mây trôi, chẳng giúp được ai! Dân làng này bị ông mê hoặc, bỏ bê công việc, chỉ biết ngồi nghe những chuyện viển vông. Ông là kẻ lừa đảo, một gã thầy tu giả mạo!” Những lời xúc phạm tuôn ra như suối, vang vọng khắp quảng trường làng. Dân chúng sững sờ, một số người phẫn nộ, muốn xông vào ngăn Kala lại. Các đệ tử của Đức Phật, trong đó có ngài A Nan, cũng nóng lòng muốn đáp trả để bảo vệ thầy mình.
Nhưng Đức Phật, ngồi yên trên tấm thảm cỏ dưới gốc đa, vẫn giữ vẻ mặt bình thản. Đôi mắt ngài trong veo, không chút dao động, như mặt hồ phẳng lặng giữa cơn bão. Ngài giơ tay ra hiệu cho các đệ tử im lặng, rồi nhìn Kala với ánh mắt từ bi. Dân chúng nín thở, chờ xem ngài sẽ làm gì. Kala, thấy Đức Phật không phản ứng, càng tức giận, tiếp tục buông lời mắng mỏ: “Sao ông không nói gì? Có phải vì ông biết mình sai, không dám đối diện với ta?”
Đức Phật, với giọng nói dịu dàng nhưng rõ ràng, đáp lại: “Này Kala, ta hỏi ông một điều. Nếu ông mang một món quà đến tặng cho người khác, nhưng người ấy không nhận, thì món quà đó thuộc về ai?” Kala ngạc nhiên trước câu hỏi bất ngờ. Hắn ngừng mắng chửi, suy nghĩ một lúc, rồi trả lời: “Nếu họ không nhận, món quà vẫn thuộc về tôi.” Đức Phật mỉm cười: “Cũng vậy, những lời mắng chửi của ông, ta không nhận. Chúng vẫn thuộc về ông. Hãy cẩn thận, vì những lời ấy giống như ngọn lửa, nếu ông giữ trong lòng, nó sẽ thiêu đốt chính ông.”
Lời nói của Đức Phật như một làn gió mát, làm dịu đi không khí căng thẳng. Kala đứng lặng, không biết đáp lại thế nào. Hắn vốn mong Đức Phật tức giận, tranh cãi, hoặc ít nhất là tỏ ra bối rối, nhưng sự điềm tĩnh của ngài khiến hắn bối rối. Dân chúng xung quanh bắt đầu xì xào, cảm phục trí tuệ và lòng từ bi của Đức Phật. Một bà lão trong đám đông, người từng mất con trai và tìm thấy an ủi qua lời dạy của ngài, lên tiếng: “Kala, anh nên nghe lời ngài. Lòng sân hận chỉ làm anh khổ thêm.”
Kala quay về lò rèn của mình, nhưng lời nói của Đức Phật cứ vang vọng trong tâm trí. Đêm ấy, hắn không ngủ được. Hắn nhớ lại những năm tháng sống trong giận dữ, ghen tỵ với hạnh phúc của người khác, và luôn cảm thấy bất mãn dù đã có một cuộc sống đủ đầy. Hắn nghĩ về mẹ mình, người từng khuyên hắn sống thiện lành nhưng bị hắn gạt đi. Lòng hắn bắt đầu dao động, như tảng đá lớn bị dòng nước từ từ mài mòn.
Sáng hôm sau, Kala quyết định quay lại gặp Đức Phật. Ngài vẫn ngồi dưới gốc đa, xung quanh là các đệ tử và dân làng. Kala bước đến, không còn vẻ hung hăng như trước. Hắn quỳ xuống, giọng run run: “Thưa ngài, tôi đã sai. Những lời mắng chửi hôm qua xuất phát từ sự ngu dốt và sân hận của tôi. Xin ngài chỉ dạy cho tôi cách dập tắt ngọn lửa trong lòng.”
Đức Phật nhìn Kala với ánh mắt từ ái, nói: “Kala, nhận ra lỗi lầm là bước đầu tiên để tìm thấy bình an. Sân hận giống như than hồng, chỉ thiêu đốt kẻ ôm giữ nó. Hãy học cách buông bỏ, sống với lòng từ bi và sự tỉnh thức. Mỗi ngày, hãy làm một việc thiện, dù nhỏ, để gieo những hạt giống lành thay vì hạt giống khổ đau.” Ngài dạy Kala cách thiền quán, nhìn sâu vào tâm mình để hiểu nguyên nhân của sân hận, và khuyến khích hắn giúp đỡ dân làng như một cách chuộc lại lỗi lầm.
Từ đó, Kala thay đổi. Hắn vẫn làm nghề rèn, nhưng không còn cáu gắt với khách hàng. Hắn bắt đầu giúp đỡ những người nghèo trong làng, sửa nông cụ miễn phí cho họ, và thậm chí tặng dao kéo cho những ai cần. Dân làng Vĩnh An, từ chỗ xa lánh, dần yêu mến Kala. Hắn tìm thấy niềm vui mà trước đây hắn chưa từng biết đến, niềm vui đến từ việc cho đi và sống hòa hợp với mọi người.
Câu chuyện về Kala và Đức Phật lan truyền khắp vùng, trở thành bài học cho nhiều thế hệ. Người ta kể rằng, mỗi lời nói, mỗi hành động đều là hạt giống gieo vào mảnh đất tâm hồn. Gieo lời ác, lòng sẽ bất an; gieo lời thiện, tâm sẽ an lạc. Đức Phật, với lòng từ bi vô hạn, đã dùng trí tuệ để hóa giải sân hận, không chỉ cứu Kala khỏi ngọn lửa của chính mình, mà còn soi sáng con đường cho những ai biết lắng nghe.
